“တူဖူး” ရဲ႕ စစ္ဆန္႔က်င္ေရး ရင္ခုန္သံ

(က)

၁၉၇၃-ခုႏွစ္ေလာက္ကျဖစ္သည္။
က်ေနာ္က ေက်ာင္းပိတ္ရက္တြင္ ရန္ကုန္သို႔ ေန႔ခ်င္းျပန္ အလည္သြားတတ္၏။ ရန္ကုန္ (၂၇) လမ္း ထဲတြင္ အလုပ္လုပ္သည့္ ကဗ်ာဆရာ “မံုရြာေအာင္ရွင္” ႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန၊ ေငြစာရင္းခ်ဳပ္႐ံုး တြင္ အလုပ္လုပ္သည့္ ကဗ်ာဆရာ “ေအာင္ဇင္မင္း” တို႔ထံ ခ်ီတက္သြားေလ့ရိွ၏။ သူတို႔ဆီက ရသမွ် စာအုပ္စာတမ္းမ်ားကိုယူကာ ပဲခူးသို႔ျပန္ေလ့ရိွ၏။


ပဲခူးတြင္ စာေပ၀ါသနာရွင္ လူငယ္တစုရိွခဲ့၏။ မင္းခိုင္ဦး၊ ကိုခါး (ကိုခါး- ကြမ္းၿခံကုန္း မဟုတ္ပါ။) ကိုစန္းေမာင္ (ယၡဳ - ဗဟိုတရား႐ံုးေရွ႕ေန)၊ ကိုခင္ဦး၊ စိုးမိုးတင္ (ခေရ) အစရိွသည့္ ကဗ်ာေရးသူ လူငယ္တစု အဖို႔ ထိုအခ်ိန္က စာအုပ္စာတမ္းေတြထဲ ေတာနင္းသြားလာလ်က္ရိွေသာအခ်ိန္ျဖစ္၏။ က်ေနာ္ႏွင့္ ကိုစန္းေမာင္က မိုးေ၀စာေပမဂၢဇင္းကဗ်ာဆရာမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕နီးစပ္သျဖင့္ ပဲခူးက ယင္းလူငယ္တစုကို အမ်ားဆံုး အကူအညီေပးႏိုင္ခဲ့၏။ ထိုစဥ္အခ်ိန္က က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေလ့လာေရး ေရခ်ိန္မွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ခဲ့၏။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းတြင္ အေရွ႕ေလက အေနာက္ေလကို ဖိတိုက္ေနေသာအခ်ိန္ျဖစ္၏။ နယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ငံ မ်ား အရင္းရွင္ႏိုင္ငံမ်ားကို ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ႏုိင္သည့္ ေတာ္လွန္ေရးလက္၀ဲအယူအဆမ်ားကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ေလ့လာေနခဲ့ၾက၏။
ကဗ်ာဆရာ “ေအာင္ဇင္မင္း” အလုပ္လုပ္သည့္႐ံုးမွာ စိနသံ႐ံုးႏွင့္ မေ၀းလွ။ လမ္းေလွ်ာက္ သြားလ်င္ ေရာက္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ရန္ကုန္ေရာက္သည့္အခ်ိန္တိုင္း (ကို) ေအာင္ဇင္မင္းထံ က်ေနာ္ေရာက္၏။ သူက စိနသံ႐ံုးကို လိုက္ပို႔၏။ စိနသံ႐ံုးက ရသမွ်စာအုပ္စာတမ္းမ်ားကိုေတာင္း၏။ (ကို) ေအာင္ဇင္မင္းမွာ စိနသံ႐ံုးကို အ၀င္အထြက္မ်ားသူျဖစ္၏။ သူႏွင့္ခင္မင္သမွ် စာေပသမားလူငယ္တိုင္းကို စိနသံ႐ံုးဆီ ေစတနာ့ ၀န္ထမ္းပို႔ေပးေနခဲ့ဟန္တူ၏။ သံ႐ံုးတာ၀န္ရိွသူမ်ားက သူ႔ကိုသိ၏။ သူက သံ႐ံုးယဥ္ေက်းမႈ ေကာင္စစ္၀န္ အမ်ဳိးသမီး ႏွင့္လည္း ရင္းႏွီး၏။
ရန္ကုန္ေရာက္သည့္အခ်ိန္တိုင္းလိုလို စိနသံ႐ံုးႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားသံ႐ံုးမ်ားသို႔ မေရာက္သည့္ အေခါက္ဟူ၍ မရိွသေလာက္ပင္ျဖစ္၏။ ႐ုရွသံ႐ံုးသို႔မူ က်ေနာ္တို႔မသြား။ က်ေနာ္တို႔က ႐ုရွတို႔ကို ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးသမားမ်ားဟု သတ္မွတ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သူတို႔သံ႐ံုးသို႔မူ မသြားခဲ့။
သံ႐ံုးမွ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား၊ လမ္းေဘးစာအုပ္အေဟာင္းဆိုင္မ်ားမွရသည့္ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားမွ တဆင့္ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ကဗ်ာမ်ားကို က်ေနာ္တို႔ စုေဆာင္းခဲ့၏။ က်ေနာ္၊ ကိုစန္းေမာင္၊ ကိုခါး၊ မင္းခိုင္ဦးတို႔ (၄)ဦး ေပါင္းၿပီး “ဒီေရ” ႏွင့္ “ဆီးပြင့္” ဟု အမည္ေပးထားေသာ ကဗ်ာ စာအုပ္မ်ားထုတ္ၾက၏။ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဘာသာျပန္စာအုပ္မ်ားျဖစ္၏။ လက္ေရးေက်ာက္ပံုႏွိပ္ လက္ခ်ဳပ္စာအုပ္ငယ္မ်ားျဖစ္၏။
ထိုစဥ္က က်ေနာ္က စစ္ဆန္႔က်င္ေရးကဗ်ာမ်ားကိုသာေ႐ြးၿပီး ဘာသာျပန္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ တ႐ုပ္ႏွင့္ဂ်ပန္စစ္ဆန္႔က်င္ေရးကဗ်ာမ်ားကို ရွာ၏။ ေ႐ြး၏။ သည္လိုႏွင့္ တ႐ုပ္ကဗ်ာဆရာ “တူဖူး” ရဲ႕ ကဗ်ာ မ်ားကို က်ေနာ္ဖတ္ခြင့္ရလာခဲ့၏။

(ခ)

တ႐ုပ္ကဗ်ာဆရာ “တူဖူး” ေပၚထြန္းခဲသည့္ေခတ္မွာ ႏွယ္ႏွယ္ရရေခတ္မဟုတ္။ တ႐ုပ္ကဗ်ာ သမိုင္းတြင္၊ ကဗ်ာေရႊေခတ္ႀကီးဟု တင္စားရေလာက္ေအင္ ... လူေတြက ကဗ်ာကို အထူးတလည္ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၾကေသာ ေခတ္ႀကီးျဖစ္၏။ အင္မတန္ထင္ရွားသည့္ “တူဖူး” ၊ “၀မ္ေ၀” ၊ “လီပို” တို႔လို ကဗ်ာဆရာႀကီး မ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ ေခတ္ျဖစ္၏။ ထိုေခတ္မွာ “တန္မင္းဆက္ေခတ္” ျဖစ္၏။
“တန္မင္းဆက္ေခတ္” က၊ လူေတြ ကဗ်ာကို အေလးအနက္ထားၾကပံုမွာ ၾသခ်ယူရေလာက္၏။ ဥပမာ ... ေစ်းဆိုင္ေတြ၊ အိမ္နံရံေတြမွာ ကဗ်ာေတြ ေရးကပ္ထားၾက၏။ လူတခ်ဳိ႕သည္ ကဗ်ာစာသားမ်ားကို ခႏၶာကိုယ္ေပၚတြင္ ေဆးမင္ရည္စုတ္ထိုးၿပီး ႐ူးသြပ္ခဲ့ၾက၏။ ထိုေခတ္က ေပၚသည့္ ကဗ်ာဆရာမ်ားကလည္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ အေလးအနက္ထားစံုမက္ၾကပံုမွာ အံ့ၾသရေလာက္၏။ ဥပမာ ကဗ်ာဆရာ “လီပို” သည္ ယန္စီျမစ္ထဲက “လ” ကို ဆင္းဆယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားရင္းက ေရနစ္ၿပီး ေသခဲ့ရသည္ဟုဆို၏။ သည္လို ၀န္းက်င္၊ သည္လို အေနအထားမ်ဳိးတြင္ ကဗ်ာဆရာ “တူဖူး” ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
“တူဖူး” သည္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၇၁၂- ခုႏွစ္တြင္ ေမြး၏။ ၇၇၀- ခုႏွစ္တြင္ ဆံုး၏။ ခရီး အင္မတန္သြား၏။ ပေဒသရာဇ္ မင္းစိုးရာဇာ စာေမးပြဲမ်ားတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္႐ွံဳးနိမ့္ေသာ္လည္း ကဗ်ာဆရာတဦးအေနႏွင့္မူ ပေဒသရာဇ္ စစ္ဘုရင္မ်ားက အစ၊ သာမာန္ဆင္းရဲသား အဆံုး ေလးစားျခင္းခံခဲ့ရ၏။ သူသည္ လူေပါင္း (၁၆) သန္းေက်ာ္ ေသဆံုးသည္ဟု ယူဆခဲ့ၾကသည့္ “လူရွန္ပုန္ကန္ အံုၾကြမႈႀကီး” ကို အသက္ (၄၀) ေက်ာ္မွာ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရ၏။ စစ္ဘုရင္ေတြ အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ၾကသည့္ စစ္ပြဲမွာ ၉- ႏွစ္ ၾကာခဲ့၏။ “တူဖူး” သည္ အဖမ္းခံခဲ့ရေသး၏။ နယ္ႏွင္ခံခဲ့ရ၏။ ျပည္ေျပးျဖစ္ခဲ့ရ၏။ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ ျဖစ္ခဲ့ရ၏။ သည္အျဖစ္အပ်က္ႀကီးက “တူဖူး” ကို မည္ကဲ့သို႔ ႐ိုက္ခတ္ခဲ့သနည္း။ သူ႔ကဗ်ာမ်ားထဲ၌ သူက မည္ကဲ့သို႔ ထည့္သြင္းေရးစပ္ခဲ့သနည္း။
မိသားစုဘ၀မွာလည္း “တူဖူး” သည္ ကံမေကာင္းပါ။ မိခင္က သူ႔ကိုေမြးၿပီးကာစမွာပင္ ဆံုး၏။ ဖခင္က ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳ၏။ သူက အေဒၚျဖစ္သူထံသြားေနရင္း ႀကီးပ်င္းရ၏။ သူ႔ကဗ်ာမ်ားထဲ၌ သူ႔ဖခင္၊ သူ႔ ညီအစ္ကိုသားခ်င္း ...၊ သူ႔အေဒၚတို႔အေၾကာင္း ေရးဖြဲ႕တတ္ေသာ္လည္း သူ႔မိေဒြးကိုမူ စာတလံုးမွ် ထည့္မေရးခဲ့။ “တူဖူး” သည္ ကဗ်ာပုဒ္ေရ (၁၅၀၀) ေက်ာ္ ေရးဖြဲ႕သြားခဲ့၏။ ေနရာေဒသမ်ဳိးစံု ခရီးသြားခဲ့၏။ သူ႔ဘ၀ေႏွာင္းပိုင္း (၉) ႏွစ္ လံုးလံုး ဆင္းရဲႀကီးစြာ ေနသြားခဲ့၏။ ငွက္ေပ်ာဖက္ တဲအိမ္ေဆာက္ၿပီး ေနခဲ့သည္ မ်ားလည္းရိွ၏။ အသက္ (၅၈) ႏွစ္တြင္ ေလွတစင္းေပၚ၌ ဖ်ားနာရင္း ေသဆံုးခဲ့ရ၏။
သူ႔ကဗ်ာေတြက သူ႔ေခတ္ သူ႔ကာလ သမိုင္းေရးအျဖစ္အပ်က္မ်ားကို အေျခခံသျဖင့္ သမိုင္းဆရာတို႔ အတြက္ တန္ဖိုးႀကီးေသာ ကဗ်ာမ်ားျဖစ္လာခဲ့၏။ အထူးသျဖင့္ သူ႔ကဗ်ာမ်ားထဲတြင္ က်ေနာ္ စိတ္အ၀င္စား ဆံုးမွာ “စစ္” ကို ဖြဲ႕သည့္ကဗ်ာမ်ားျဖစ္၏။ ထိုေခတ္က လူေတြ ... စစ္အေပၚဘယ္လိုျမင္ၾကသလဲ။ စစ္ပြဲေတြ အေပၚ ဘယ္လိုသေဘာထားၾကသလဲ။ အထူးသျဖင့္ ကဗ်ာဆရာေတြက စစ္ကို ဆန္႔က်င္ၾကသလား၊ ေထာက္ခံခဲ့ၾကသလား။ သူတို႔သည္ စစ္မုန္းသူလား၊ စစ္ကို လိုလားၾကသူေတြလား။ က်ေနာ္ သိခ်င္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ “တူဖူး” ရဲ႕ ကဗ်ာမ်ားကို ရႏိုင္သမွ်ရေအာင္ က်ေနာ္စုေဆာင္းခဲ့သည္။ ဖတ္ခဲ့သည္။ “တူဖူး” ရဲ႕ စစ္ဆန္႔က်င္ေရးအျမင္ရိွသည္ဟု ယူဆရသည့္ ကဗ်ာ(၄) ပုဒ္ကို ဘာသာျပန္ခဲ့သည္။ “ဆီးပြင့္” ကဗ်ာစာအုပ္ တြင္ ထည့္ခဲ့သည္။
အခု ... “တူဖူး” ရဲ႕ “စစ္ဆန္႔က်င္ေရး” ကဗ်ာတပုဒ္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း တေထာင္ေက်ာ္က၊ ကဗ်ာဆရာတေယာက္ရဲ႕ စစ္ပြဲတခုအေပၚျမင္တဲ့ အျမင္ကို ခံစားမွ်ယူလို႔ရႏိုင္ေကာင္းရဲ႕ ဟု က်ေနာ္ယူဆမိ၏။ “တူဖူး” က သူ႔ကဗ်ာထဲမွာ စစ္ပြဲေၾကာင့္ မိသားစုေတြ ၿပိဳကြဲဒုကၡေရာက္ရသည္ဟု ဖြဲ႕ဆိုခဲ့၏။


ေႏြဦးကာလ စစ္ပြဲ

ႏိုင္ငံေတာ္သည္ကား
ၿပိဳက်ပ်က္စီးသြားခဲ့ၿပီ။
ေတာင္ကုန္းေတြ စမ္းေခ်ာင္းေတြသာပဲ
အသက္ရွင္သန္ဆဲ။
ေႏြးဦးကာလ ၿမိဳ႕ေတာ္ထဲ
ျမက္ခင္းနဲ႔ သစ္ရြက္ေတြ ရွင္သန္ဆဲ။
ပန္းပြင့္ေတြကေတာ့
မ်က္ရည္သုပ္ရင္းက အခ်ိန္ကုန္လြန္ၾက။
ငွက္ေတြ
ထိတ္လန္႔ေျခာက္ျခားေနဘြယ္ထင္ရ
သူတို႔လည္းပဲ
ခြဲခြါၾကရမွာကို မုန္းတီးၾကတာပဲ။
မီးေတြ ေလာင္ကၽြမ္းေနခဲ့တာ
သံုးလပင္ ၾကာခဲ့ၿပီ။
အိမ္တအိမ္က စကားတခြန္းၾကားရဖို႔ဆိုတာ
ေ႐ႊအခ်ိန္တတန္ထက္ပင္ တန္ဖိုးႀကီးၿပီေပါ့။
ေသးေသးမွ်င္မွ်င္ေလးေပါက္လာတဲ့
ငါ့ဆံပင္ျဖဴတေခ်ာင္းကို ငါႏႈတ္ေတာ့
ဆံပင္ျဖဴက
ငါ့ဦးထုပ္ ဆံထိုးၾကား
တြယ္ကပ္လို႔ ထားေလရဲ႕။ ။


ၿငိမ္းေ၀

ကိုးကား။ ။ THREE CHINESE POETS : VIKRAM SETH

(ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာလထဲတုန္းက မဇၥ်ိမမွာ ေမာင္ဖူးတင့္ကေလာင္အမည္နဲ႔ တင္ခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္။)