(က)
ကမၻာေက်ာ္ တိုက္တန္းနစ္လို
သကၠရာဇ္သေဘၤာႀကီး ေမွာက္စဥ္ကေပါ့
သြားခ်င္တဲ့ ကမ္းဦးကေ၀း
ေလာကဓံရဲ႕ ျပက္ရယ္သံၾကား
မာယာေရဆန္ ဆင္ဖိုနီတီးခတ္
ျဖတ္သန္းျခင္းအႏုပညာ
ျမန္မာကဗ်ာႏွင္းဆီေတြ
မီးအဏၰ၀ါေဗြကို အနမ္းနဲ႔
အလြမ္းရာဇ၀င္ႀကီး တေျမ့ေျမ့ေငးေအာင္
ခ်စ္ေမတၱာနဲ႔ လႊမ္းလို႔
၁၉၇၀ မွာ တဖြဲဖြဲလွမ္းခဲ့ၾကတယ္။
(ကိုခါး - ကြမ္းျခံကုန္းရဲ ့မိုးေ၀လမ္းဆံု ကဗ်ာမွ)
ခေနာ္ခနဲ႔ သံဇကာကြက္တံတားေလးမွာ ရင္ေဘာင္တန္းၿပီး ထိုင္ေနၾကသည့္ လူေလးေယာက္၏ အေလးခ်ိန္ကို မခ်ိမဆန္႔ေတာင့္ခံထားရ၏။ က်ေနာ္တို႔က တံတားေအာက္တြင္ ေျခတြဲေလာင္းခ်ကာ တန္းစီၿပီး ထိုင္၏။ က်ေနာ္တို႔ေနာက္တြင္ ပင္လံုးကၽြတ္ပြင့္ေနသည့္ ပိေတာက္ပင္ႀကီးရိွ၏။ ပိေတာက္ပန္းမ်ားမွာ က်ေနာ္တို႔၏ ေခါင္းေပၚတြင္ေ၀လ်က္။ ပိေတာက္ပြင့္တခ်ဳိ႕မွာ ေျမေပၚတြင္ေၾကြလ်က္။
အိမ္ေရွ႕လမ္းမ၏ အျမင့္ႏွင့္အညီ ထိုးထားသည့္ သံဇကာကြက္တံတားေလးက က်ေနာ့္အိမ္ သို႔မဟုတ္ တဲကေလး၏ ၀င္ေပါက္ထိပ္တြင္ ဦးတိုက္ၿပီးရပ္၏။ ရင္ဆို႔ မရိွတရိွ အျမင့္ သံဇကာကြက္တံတားေလး၏ ေအာက္တြင္ ေရခမ္းေျခာက္ေနသည့္ ပတ္ၾကားအက္ေျမျပင္ရိွ၏။ က်ေနာ့္အိမ္ၿခံ၀န္းကေလးမွာ မိုးတြင္းတြင္ ေရျမဳပ္္ၿပီး ေႏြတြင္ ေရမ်ားခမ္းေျခာက္သြား၏။ အိမ္မမည္ေသာ တဲသာသာ က်ေနာ္ေနထိုင္ရာ အိမ္ေဂဟာသို႔ ကဗ်ာဆရာသံုးဦး လာလည္ၾက၏။ ကဗ်ာဆရာမ ေအးေအးသန္း၊ ကဗ်ာဆရာ ေအာင္ဇင္မင္း၊ ကဗ်ာဆရာ ကိုခါး (ကြမ္းၿခံကုန္း) တို႔ ျဖစ္ၾက၏။ ၁၉၇၃ - ခု၊ ဗိုလ္မ်ဳိးျမင့္ရပ္ကြက္၊ ပဲခူး။
“ကိုၿငိမ္းတို႔ထုတ္တဲ့ ဆီးပြင့္ကဗ်ာစာအုပ္က လက္က်န္မရိွေတာ့ဘူးလား”
“ရိွေတာ့ ရိွပါေသးတယ္၊ ဆယ္အုပ္ေလာက္ေတာ့ ရိွပါေသးတယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔လည္း ခင္ဗ်ားမွာ မရိွလို႔လား”
“ဟုတ္တယ္၊ သူမ်ားကိုငွါးလုိက္တာ ေပ်ာက္သြားတယ္၊ ဆီးပြင့္ၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ထုတ္ဖို႔ ရိွေသးလား”
“ရိွတယ္၊ ဒီေရ... လို႔ အမည္ေပးထားတယ္”
ထိုေန႔က သူတို႔ႏွင့္က်ေနာ္ လက္ေရး ဖေယာင္းပံုႏွိပ္ ကဗ်ာစာအုပ္ကေလးမ်ားအေၾကာင္း စကား ေျပာျဖစ္ခဲ့၏။ က်ေနာ္တို႔ ပဲခူးက ကဗ်ာေရးသူမ်ား စုစည္းထုတ္ေ၀သည့္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဘာသာျပန္ စာအုပ္မ်ား၊ ပ်ဥ္းမနားက “ေတာင္ညိဳခင္တန္း” ၊ ရန္ကုန္က “ေႏြဦးသစ္မွာေပၚတဲ့ ပြင့္သစ္” ၊ “မတ္လအရိပ္” ၊ “မိုးရိပ္ေလရိပ္” ကဗ်ာစာအုပ္မ်ားအေၾကာင္း တေနကုန္စကား၀ိုင္းဖြဲ႕ခဲ့ၾက၏။ မိုးေ၀မဂၢဇင္း စာမ်က္ႏွာေပၚက အတတ္ပညာကိစၥ၊ ပ်ံႏွံ႔ေရးနဲ႔ ျမႇင့္တင္ေရးကိစၥ၊ ရဲရဲေတြး ရဲရဲေရးၾက။ က်ေနာ္တို႔ ျငင္းခုန္ခဲ့ၾက၏။
ပိေတာက္ပြင့္မ်ားမွာ က်ေနာ္တို႔ေခါင္းေပၚတြင္ ေ၀လ်က္ ...။ ေျမျပင္ေပၚတြင္ ေၾကြလ်က္ ...။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ (၃၀)။
(ခ)
လြမ္းလ်ေၾကရီ သကၠရာဇ္ဆီ
ရင္အံုေပၚ ေၾကြခေရာင္အို
ေနညိဳခ်ိန္ ေက်ာက္ေတာင္လိႈင္း ႐ိုက္ခြဲ
ကဗ်ာမုန္တိုင္းထဲက
ဇာတ္ေကာင္ႀကီးေရ
“ေခတ္ကိုလွန္ေျပာင္း ခရီးေၾကာင္းဟာ
ေစာင္းသံလိုေတာ့ မခ်ဳိဘူး အၾကည္ေတာ္” တဲ့
သင္ ဆြတ္ဆြတ္ေၾကေၾက
၁၉၇၁ - ခုႏွစ္ေလ။
(ကိုခါး - ကြမ္းျခံကုန္းရဲ ့မိုးေ၀လမ္းဆံု ကဗ်ာမွ)
“ ဒါ ... မံုရြာေအာင္ရွင္ပဲ”
ကိုစန္းေမာင္ရဲ႕ ေနာက္ကရပ္ေနတဲ့ သူ႔ကို က်ေနာ္ၾကည့္သည္။ အရပ္ မနိမ့္မျမင့္။ အသား မျဖဴမညိဳ။ ခႏၶာကိုယ္ပါးပါး။ ပါးေပၚက မွဲ႔တလံုး။ ၁၉၇၀ ...။ ပဲခူး။
“အရင္က ... ပဲခူးကို လာဖူးေသးလား”
“မလာဖူးေသးဘူးဗ်၊ ခုမွ ခင္ဗ်ားတို႔ရိွလို႔ လာလည္တာပါ”
ကိုစန္းေမာင္၊ က်ေနာ္၊ မံုရြာေအာင္ရွင္တို႔ (ယၡဳ- စစ္အစိုးရ အက်ဥ္းေထာင္တြင္း) “ေႏြဦးသစ္မွာ ေပၚတဲ့ ပြင့္သစ္” လက္ေရးဖေယာင္းပံုႏွိပ္ကဗ်ာစာအုပ္အေၾကာင္း စကားေျပာၾကသည္။ ယင္းစာအုပ္ကေလး ကို မံုရြာေအာင္ရွင္က ကညစ္တံျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ေရးခဲ့၏။ ဗမာျပည္ တနံတလ်ားက ကဗ်ာဆရာလူငယ္မ်ား။ သည္စာအုပ္မွာ “စာေပဆည္းဆာ” လႈပ္ရွားမႈရဲ႕ ပထမဆံုး စိုက္ထူသည့္မွတ္တိုင္။ စာအုပ္၏အမည္ကို ဆရာ ဒဂံုတာရာက အမည္ေ႐ြးေပးခဲ့။
ဒီတုန္းက “စာေပဆည္းဆာ” ကို ႏိုင္ငံေက်ာ္စာေရးဆရာ “ႏိုင္၀င္းေဆြ” ရဲ႕ ေတာင္ဥကၠလာပ ႏွင္းဆီၿခံကေလးထဲတြင္ ေမြးဖြားခဲ့ၾက။ မိုးေ၀မဂၢဇင္းၿခံထြက္ ကဗ်ာေရးသူလူငယ္ (၄၀) ေက်ာ္။ က်ေနာ္တို ့ရဲ့တစ္ခုတည္းေသာ စင္ျမင့္ျဖစ္သည့္ မိုးေဝစင္ျမင့္ကို စြန္႕ခြါလာခဲ့ၿပီးေနာက္ အေျခအေနက ေတာင္းဆိုသျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည့္ စာေပလွဳပ္ရွားမွဳကေလးတစ္ခုအျဖစ္ ‘စာေပဆည္းဆာ’ ကို ေမြးဖြားခဲ့ၾက။ တပ္ဦးတြင္မူ ဆရာဒဂုန္တာရာက ရပ္လ်က္။ ေမာင္သင္းခိုင္၊ မံုရြာေအာင္ရွင္ အစရွိသည့္ ေရွ႕တန္းမွဴးမ်ားျဖင့္ ဝင္းခင္းလ်က္။ ထိုစဥ္က က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လက္ခေမာင္းခတ္သံမ်ား တေျဖာင္းေျဖာင္းညံ။ သူရဲေကာင္းမ်ား တဦးၿပီးတဦး ေရွ႕ထြက္ရပ္ၾက။ တခ်ဳိ႕ေၾကြ၊ တခ်ဳိ႕ေ၀၊ တခ်ဳိ႕ေတြ ...။
(ဂ)
“ရန္ကုန္က ေနနဲ႔
ပ်ဥ္းမနားက ေနဟာ
ပူတာခ်င္း အတူတူပါ” တဲ့
စိမ္းျမညိဳပုဒ္
ေတာအုပ္ႀကီးထဲမွာ
ေမာင္သင္းခိုင္က
“အာဖရိက ဗံုသံ” ကို
လိုက္လို႔ရွာ ...။
(ကိုခါး - ကြမ္းျခံကုန္းရဲ ့မိုးေ၀လမ္းဆံု ကဗ်ာမွ)
“ၿငိမ္းေ၀ေရ ...ဗိုလ္ႀကီးေရာက္ေနတယ္၊ ျမင္းျဖဴကိုသာခ်ီတက္ခဲ့”
ျမင္းျဖဴလဘက္ရည္ဆိုင္ကိုေရာက္ေတာ့ ၀ိုင္းထဲမွာ လူစံုေနၿပီ။ မင္းခိုင္ဦး၊ ကိုခါး (ပဲခူး)၊ စိုးမိုးတင္
(ခေရ)၊ ကိုစန္းေမာင္ ...ၿပီးေတာ့ ဗိုလ္ႀကီး။ (ဗိုလ္ႀကီးဆိုသူမွာ က်ေနာ္တို႔ မိုးေ၀မဂၢဇင္းကဗ်ာ ေရးသူအားလံုးက ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲသည့္ ကဗ်ာဆရာ ေမာင္သင္းခိုင္၏ အမည္ျဖစ္၏။)
“ခင္ဗ်ားက ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေတြခ်ည္းပဲ အာ႐ံုမထားနဲ႔ဗ်၊ ဘာသာျပန္ရင္ စ်ာန္ပြန္းတတ္တယ္၊ အတတ္ပညာအားနည္းၿပီး ခင္ဗ်ားကဗ်ာေတြ ၾကမ္းေနတတ္တယ္”
ဂ်င္းေဘာင္းဘီပြပြ။ အက်ႌဘိုသီဘတ္သီပြပြ။ အေျပာရဲရဲ၊ အေဟာရဲရဲ။အယူရဲရဲ။ သူႏွင့္အတူ သူ႔အား၀န္းရံလိုက္ပါလာသူ လူငယ္ (၄) ဦး ...။ ေမာင္သင္းခုိင္ (ပ်ဥ္းမနား) မွာ က်ေနာ္တို႔၀ိုင္းတြင္ ဦးေဆာင္ၿပီး စကားေျပာ၏။ က်ေနာ့္အေပၚ သူ႔မွတ္ခ်က္ကို က်ေနာ္ သေဘာမတူ။ သို႔ေသာ္ ကိစၥမရိွ။ က်ေနာ္တို႔က ထိုစဥ္ကတည္းက ရင္အခံခ်ဲ႕ၿပီးသား။ လမ္းေၾကာင္းတခုေပၚက ဗဟုရသ ေရာင္စံုမ်ား။ အနာဂတ္ကို ဘာသာျပန္ဖို႔ ႀကိဳးစားၾကသည့္ အေတာင္တူငွက္မ်ား။ ကိစၥမရိွ။
ထိုစဥ္က က်ေနာ္တို႔စကား၀ိုင္းတြင္ “မိႈင္း” မွသည္ “လိႈင္းျပာ” အထိ၊ “ေဇာ္ဂ်ီ” မွသည္ ေဇာ္ (ပ်ဥ္းမနား) အထိ၊ ကဗ်ာ ဆိုင္းသံ ညံခဲ့ၾက၏။ ကဗ်ာသိုင္းကို ကခဲ့ၾက၏။ ကဗ်ာမီးေပါက္ ေဖါက္ခဲ့ၾက၏။ တခ်ဳိ႕ ေလွဦးမွာ ထိုင္။ တခ်ဳိ႕ ေလွၿမီးမွာထိုင္။ တခ်ဳိ႕ေလွေပၚကခုန္ခ်။ တခ်ဳိ႕ ေလွေပၚတက္။ လိႈင္းထန္ ေရဆန္ခရီး။
က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ၁၉၇၀။
(ဃ)
ဆရာဒဂုန္တာရာက အခုလို မွတ္ခ်က္ေရးခဲ့ဖူးသည္။
“၁၉၃၀-၌ ကား လယ္သမား သူပုန္ကို မဟာမိွဳင္းက ဂဠဳန္သရဏံ ဂစၧာမိၾကေပေတာ့ဟု အေလးျပဳလိုက္သည္။ မဟာမႈိင္းက ျပည္သူ႔ဖက္မွရပ္ကာ နယ္ခ်ဲ႕သမားအားတိုက္သူကို ေက်ာက္တိုင္စိုက္ေပးခဲ့သည္။ ယင္းေက်ာက္တိုင္းကား ေခတ္ေပၚကဗ်ာ၏မွတ္တိုင္ပင္”... ဟုေရးခဲ့သည္။ ၃၀.၁၁.၆၉ ... ေန႔စြဲျဖင့္။
(ေတာ္လွန္ကဗ်ာ စာအုပ္အမွာစာမွ)
သည္လိုႏွင့္ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ ကလည္း ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ႕ ျမစ္ဖ်ားကို မန္းမႈတ္အသက္သြင္း...။
“ကဲ ေခၽြစမ္းပါဦး
ေလရူးေလေနာ့၊ ေသာ့ႏွင္မဆံုး
ေလသင္တံုးလား၊ မုန္တိုင္းလားပဲ
တအားတိုက္စမ္း ၊ ေခၽြစမ္းပါဦး
ပန္းအဖူးေတြ၊ ေျမမွာ ေၾကြေအာင္
မြေခၽြစမ္းပါ၊ မမႈပါဘူး
ေၾကြဒါကိုက ပြင့္ျခင္းပဲ”။
(ေတာ္လွန္ကဗ်ာစာအုပ္တြင္ ပါရွိေသာ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ရဲ႕ ေၾကြဒါကိုက ပြင့္ျခင္းပဲ ကဗ်ာမွ)
သည္လိုႏွင့္ ျမင္းၿခံ၊ မံုရြာ၊ ေတာင္ကုတ္၊ ျမစ္ႀကီးနား၊ ပ်ဥ္းမနား၊ ေတာင္္ငူ၊ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္ ျမန္မာျပည္တနံတလ်ား... လွည္းေနေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းမက်န္ က်ေနာ္တို႕တေတြ ကဗ်ာေတြႏွင့္လိမ္းက်ံပစ္လိုက္ၾက။
“သူရဲေကာင္းကား ေသဆံုးသြားေခ်ၿပီ
သို႔ေသာ္
ရဲေဘာ္ ဘန္ထရြိဳင္း တုႏွဳိင္းမရိွ
သင္၏စိတ္ထား၊ ျမတ္တရားကို
ဒို႔ကား ေပြ႔ဖက္ပါသတည္း
ဒို႕ကား ေလးစားပါသတည္း”။
(ေမာင္သင္းခိုင္ရဲ႕... ဗီယက္နမ္မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္း... ကဗ်ာမွ)
သူတို႔ဟာ
ခ်စ္သူ
မိဘ
ဘ၀
အတၱ
စြန္႔လႊတ္မွဳအလံုးစံု
ယံုၾကည္ခ်က္မီးလ်ံတြင္း ခုန္ဆင္းကာ
မဟာလူသားမ်ားအျဖစ္
ေလာကကို ခ်စ္ခဲ့ၾကတယ္။
( ေဖၚေ၀းရဲ႕... ပန္းမ်ားကိုနမ္းရိွဳက္ျခင္း... ကဗ်ာမွ)
က်ေနာ္တုိ႔တေတြျငင္းခုန္ခဲ့ၾက။ တင္းခံခဲ့ၾက။ လက္နက္အား၊ က်ည္အား အျပည့္ႏွင့္ စစ္မ်က္ႏွာ ေရွ႕တန္းဆီ ခ်ီတက္သြားခဲ့ၾက။ ေလာကတခြင္လံုး မီးခိုးမွဳိင္းေတြဖံုးလ်က္။ ေပါက္ကြဲဆူညံလ်က္။
ဘယ္သူေတြ ေသြးပ်က္ခဲ့ၾကသလဲ။ ဘယ္သူေတြေဘးထြက္ခဲ့ၾကသလဲ။ တခ်ိဳ႕က ေသြးနဲ႕ရင္းၿပီးလမ္းခင္း။ တခ်ိဳ႕ကေခၽြးနဲ႕ရင္းၿပီးလမ္းရွင္း။ တခ်ိဳ႕သံခင္းတမန္ခင္း။ တခ်ိဳ႕ ပဲခူးရိုးမေတာင္ေျခရင္း။ က်ေနာ္တို႕အားလံုး လမ္းမဆံုးခင္ရြာေတြ႕နိဳင္လိမ့္မယ္လို႕မည္သူမွ်မေမွ်ာ္လင့္။ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕တမ္းတငတ္မြတ္ျခင္းမ်ားက မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းအထိ။ ေျခလွမ္းမ်ားက အနာဂတ္ဆီ။
(င)
ႏွစ္ေပါင္း(၄၀)။ ၁၉၇၀ ခုမွအစခ်ီ... ၂၀၀၉။ ျမန္မာကဗ်ာ ေရစီးေၾကာင္း။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာရဲ႕ လက္ခေမာင္းခတ္သံမ်ား ဆူညံျမည္ဟိန္းသထက္ ျမည္ေနဆဲ။ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားကား လမ္းအသြယ္သြယ္ကို ဆက္လက္စူးစမ္း၊ ရင္းနီး၊ ေဖါက္လုပ္ေနၾက။ တခ်ိဳ႕အလံကိုင္။ တခ်ိဳ႕အလံလက္ဆင့္ကမ္း။ တခ်ိဳ႕အလံျမွင့္တင္။ “မိုးေ၀ စာေပမဂၢဇင္း”စင္ျမင့္ေပၚက ျမန္မာကဗ်ာဇာတ္၀င္ခန္းမ်ား...။ ‘စာေပဆည္းဆာ’ စစ္မ်က္ႏွာထက္က ဇာတ္ေကာင္မ်ား...။ တကယ့္ကို လြမ္းမကုန္တဲ့ လမ္းဆံုလမ္းမေပၚက “စာေပဆည္းဆာ” ပါပဲ။ ၁၉၇၀ ... သကၠရာဇ္သေဘၤာႀကီးေမွာက္ခဲ့စဥ္က “စာေပဆည္းဆာ” ပါပဲ။
က်ေနာ္တို႔သည္ ရာဇ၀င္ကို မေရးလို႔မျဖစ္။ ရာဇ၀င္ကို မခ်စ္လို႔မျဖစ္။ ရာဇ၀င္ကို မသစ္လို႔မျဖစ္။ က်ေနာ္တို႕သည္ကား ရာဇ၀င္ကိုလည္း ေရးဖို႕ႀကိဳးစားခဲ့၏။ ရာဇ၀င္ကလည္း က်ေနာ္တို႕ကို ေရးခဲ့၏။ သို႕ျဖင့္... က်ေနာ္တို႕သည္ ရာဇ၀င္ကို ခ်စ္မက္ေနဆဲ...။ ရာဇ၀င္ကလည္း က်ေနာ္တို႕ကို စိမ္ေခၚေနဆဲ...။ ။
ၿငိမ္းေ၀
( က်န္းမာေရးမေကာင္းလို ့ စိတ္ေတြ ေလးလံေနတဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ္ ဒီေဆာင္းပါးကို မၾကာခဏ ျပန္ဖတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို ့ဒီေဆာင္းပါးကိုလည္း က်ေနာ့္ဘေလါ့မွာ တင္ထားခဲ့ၿပီးသည့္တိုင္ ဒီကေန႔ထပ္တင္ၿပီး က်ေနာ္ ကိုယ္တိုင္လည္း ျပန္ဖတ္ေနမိပါတယ္။)
ကိုးကား ။ ။(၁) ေဖၚေ၀းရဲ႕“ေဖၚေ၀းငွက္မ်ားပ်ံသန္းခ်ိန္” ကဗ်ာစာအုပ္
(၂) `ေတာ္လွန္ကဗ်ာ´စာအုပ္
(၃) ကိုခါး(ကြမ္းျခံကုန္း)ရဲ႕ `မႏၱေလးကို ေရႊျမင္းလွည္းနဲ႕လည္´ ကဗ်ာစာအုပ္္
No comments:
Post a Comment